پلاجیاریسم چیست؟
قبل از بررسی پلاجیاریسم بهتر است با مفهوم پلاجیاریسم آشنا شویم. وقتی فردی مطلبی را می‌نویسد اگر مطلب تماماً از ذهن یا پژوهش و تحقیق همان فرد حاصل شده باشد آن فرد نویسنده مطلب محسوب می شود. اما اگر از آثار فرد دیگری استفاده کرده باشد بدون اینکه به منبع اشاره کند یا از صاحب اثر کسب اجازه نماید و به نام خود ثبت کند، سرقت علمی یا پلاجیاریسم اتفاق افتاده است. برمبنای تعریف کمیته اخلاق نشر؛ سرقت علمی یا پلاجیاریسم یعنی استفاده از ایده و اثر شخص دیگری در هر بخش از روند تحقیق، برنامه‌ریزی، نوشتن یا چاپ مقاله، بدون آنکه منبع یامنابع آن ذکر شود.
بدیهی است که درباره یک موضوع واحد افراد زیادی تحقیق و مطالعه کنند و از نتایج تحقیقات خود مطلب بنویسند و بخواهند که آن را به چاپ رسانند تا در اختیار همه قرار بگیرد.اما برای آنکه سرقت ادبی و علمی اتفاق نیافتد چه باید کرد؟ چنانچه حتی به صورت اتفاقی و غیرعمد بیش از پنج درصد از مطلبی با مطالب دیگر شباهت داشته باشد باید آن میزان تشابه را پیش از ارسال مطلب برای داوری رفع کرد. بدین منظور خود نویسندگان یا ناشران قبل از داوری به بررسی پلاجیاریسم می‌پردازند.
پلاجیاریسم شامل چه مواردی است؟
حال که با مفهوم پلاجیاریسم آشنا شدید بهتر است تا در این بخش با مواردی که شامل پلاجیاریسم می‌شوند آشنا شوید.
- نوشتن جملات یکسان با متن دیگری به‌گونه‌ای که عیناً جمله تکرار شود، یعنی همان کپی کردن
- عدم استفاده از نقل قول یاعلائم آن یا استناد کردن به نویسنده و مطلب دیگری یا کسب اجازه از صاحب اثر
- حتی رجوع نویسنده به آثار گذشته خودش
- حتی به‌کار بردن نمودارها و اشکال رسم شده‌ی دیگران بدون استناد به آنها
بررسی پلاجیاریسم چگونه صورت می گیرد؟
برای فهمیدن اینکه شباهت‌های عمدی یا اتفاقی و غیرعمد در مطلبی با مطالب دیگر وجود دارد یا خیر باید بررسی پلاجیاریسم صورت گیرد که برای این امر نیاز به ابزاری قوی داریم. زیرا دسترسی به تمام مقالات هم‌موضوع با مقاله مورد نظر و مقایسه تک به تک آنها بدون ابزار و به صورت دستی کاری بسیار دشوار و چه بسا غیرممکن است.
سایت‌ها و نرم‌افزارهایی به این منظور وجود دارند که این مقایسه را انجام می‌دهند. فقط کافی است متن مقاله خود را وارد نرم‌افزار کنیم تا شباهت‌ها را بیابد و مقدار تشابه را بر حسب درصد اعلام کند.اما یک نکته وجود دارد که نرم‌افزارها و سایت‌هایی که رایگان این کار را انجام می‌دهند ممکن است میزان دقت پایین‌تری داشته باشند.
روش عملکرد برخی از این سایت‌ها بدین صورت است که پس از قرار دادن فایل متنی در جای مشخصی و یا آپلود نمودن آن با توجه به فرمت‌های خاصی که در سایت مشخص شده است، بررسی پلاجیاریسم آغاز می‌شود. گاهاً برای بررسی دقیق‌تر با مشخص کردن نوع مطلب به عنوان مثال؛ محتوای وب‌سایت، رزومه، تحقیق دانشجویی یا مقاله، پس از مدت کوتاهی نتیجه بررسی پلاجیاریسم را گزارش می‌دهد.
یکی از نرم‌افزارهای شناخته شده در حوزه بررسی پلاجیاریسم، نرم‌افزار آیتنتیکیت (iThenticate) است که پایگاه داده‌ای قوی آن، مقالات معتبر مجله‌ها و انتشارات سراسر دنیا را دربردارد.این نرم‌افزار متن مورد نظر را هم با متون ذخیره در پایگاه داده‌ای خود مقایسه می‌کند و هم با تمام متون موجود در سطح اینترنت؛ و اینگونه پس از مقایسه در سطحی وسیع شباهت‌های موجود که یافته است را همراه با منبع آن اعلام می‌کند.
نرم‌افزارهای بررسی پلاجیاریسم
از دیگر نرم‌افزارهای بررسی پلاجیاریسم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گرمرلی Grammerly
- کپی لیکس COPYLEAKS
- پلاجیاریزم چک Plagiarism checke
- پلاجیاریزما Plagiarisma
- داپلی چکر DuplyChecker
- Plag Tracker
- پلیج اسکن PlagScan
- کپی اسکیپ CopyEscape
- SmallSEOTools
- یونی چک
- WriteCheck
- Turnitin
چگونه پلاجیاریسم را رفع کنیم؟
رفع پلاجیاریسم در سه مرحله انجام می‌شود که البته نیاز به تخصص و دامنه گسترده‌ی لغات دارد تا بدون آسیب به مفهوم اصلی ترکیب جمله تغییر کند.
سه مرحله رفع پلاجیاریسم
اگر به هر دلیل دچار خطای پلاجیاریسم در متن شدید، برای رفع پلاجیاریسم لازم است تا نکاتی را در مقاله یا نوشته علمی خود رعایت کنید.
- تغییر ترکیب جمله و از نو نوشتن آن
- استفاده از افعال با زمان و شخص دیگر و اصلاح دستورزبانی جمله
- جایگزین کردن کلماتی با معانی یکسان با کلمات جمله اصلی جهت تغییر جمله
استفاده از این سه مرحله در زمانی که شما در حال استفاده از یک کتاب یا مقاله مرجع هستید هم کاربرد دارد. به این صورت که برای اینکه متن کتاب مرجع را پس از خواندن کپی نکنید و درواقع رفع پلاجیاریسم کنید، با کمک این سه مرحله آن را به شکل دیگری بنویسید (البته بهتر آن است که به کتاب مرجع، ارجاع هم بدهید)این عمل را پارافریز مقاله یا بازنویسی مقاله می‌گویند.
عواقب سرقت علمی، ادبی یا پلاجیاریسم
فرد متهم به سرقت علمی، ادبی سمت شغلی خود را از دست خواهد داد، انتشارات و مجلات او را در لیست سیاه خود قرار می‌دهند. یعنی هرگز هیچ مقاله‌ای از وی چاپ نخواهند کرد. ضمن اینکه در زمینه کارهای پژوهشی نیز فردی که سرقت علمی، ادبی وی ثابت شده است را در محدودیت قرار می‌دهند. یعنی بسیاری از موسسات علمی و پژوهشی به او کار نخواهند داد.
پس یک پژوهشگر برای آنکه آینده حرفه‌ای خود را به خطر نیاندازد، باید در نوشتن گزارش و مقالات علمی خود بسیار دقت کند و هر مقاله خود را قبل از ارسال به دفاتر مجله مورد بررسی پلاجیاریسم قرار دهد. ضمن آنکه در زمان استفاده از کتب و رسالات و مقالات مرجع نام صاحب اثر و منابعی که مورد استفاده قرار داده است را کامل و با دقت ذکر کند.
در ضمن برای ترجمه مقاله پس از بررسی پلاجیاریسم می‌توانید از خدمات ترجمه بازار کمک بگیرید.
